Podcinanie wędzidełka języka/wargi u noworodków i niemowląt

W przypadku noworodków i niemowląt podcinanie wędzidełka wykonujemy przy użyciu maleńkich nożyczek w znieczuleniu miejscowym.

Dlaczego nie jest możliwe laserowe podcinanie wędzidełka?

W przypadku niemowląt nie możemy niestety zastosować lasera do podcięcia wędzidełka języka czy wargi. Ze względów etycznych, brak jest badań dotyczących wpływu promieniowania laserowego na organizmy tak małych dzieci.

Zabiegi z zastosowaniem lasera wykonujemy od 2015 roku u dzieci trzyletnich i starszych.

Czytaj dalej stomatologia laserowa

Czym są wędzidełka?

W jamie ustnej mamy do czynienia z wędzidełkami wargi górnej i dolnej, policzków i języka.

Upośledzenie funkcji języka polega na ograniczeniu ruchów wysuwania języka do przodu, do góry i na boki. Przy próbie wysuwania języka do przodu może on układać się na kształt serca/koniec języka przybiera kształt serca (koniec języka jest jakby rozdwojony).

Stopień ograniczenia ruchów języka zależy od długości, grubości i miejsca przyczepu wędzidełka. Ograniczenia są tym poważniejsze im krótsze i grubsze jest wędzidełko. Skrócone wędzidełko niesie ze sobą konsekwencje, które mogą pojawiać się w kolejnych etapach życia. Język w prawidłowej pozycji to język luźny, szeroko ułożony przy podniebieniu.

Rozpoznanie funkcjonalnie istotnego skróconego wędzidełka języka

1. Krótkie wędzidełko występuje u ok. 3 – 4 % noworodków zwykle częściej u chłopców.
2. Stosunkowo często obserwujemy rodzinne występowanie krótkiego wędzidełka języka. Jeśli w wywiadzie rodzice podają informacje, że rodzeństwo lub jedno z rodziców mieli w dzieciństwie wykonany zabieg podcięcia wędzidełka lub byli leczeni z powodów problemów z wymową to fakt ten zdecydowanie przemawia za podcięciem wędzidełka języka.
3. Zbyt krótkie wędzidełko utrudnia ssanie. Dziecko nie może wysunąć języka do przodu i prawidłowo uchwycić brodawkę. Niemożność uszczelnienia i wytworzenia podciśnienia przez przednią część języka skutkuje aktywniejszą pracą części środkowej i tylnej języka z wyraźnym odgłosem „kumkania”. Nasila się odruch kąsania, mleko może wypływać z kącika ust. Dziecko ze skróconym wędzidełkiem może podczas karmienia odczuwać ból. Brodawka matki karmiącej piersią po wyjęciu z ust dziecka ma charakterystyczny wygląd, jest blada i spłaszczona z bolesnymi nadżerkami i pęknięciami. Wszelkie trudności w ssaniu piersi mogą zniechęcić matkę do karmienia piersią lub prowadzić do odrzucenia piersi przez dziecko. Skutkiem tego może być wcześniejsze przejście na karmienie sztuczne.
4. Niepokój dziecka przy karmieniu piersią. Odginanie głowy, wyginanie całego ciała.
5. Dzieci z krótkim wędzidełkiem języka mają problemy z przełykaniem, krótkie wędzidełko języka ogranicza tzw. pionizację języka czyli unoszenie przedniej części języka do góry. Sprzyja to utrwaleniu wadliwego przełykania z płasko ułożonym językiem. Zalegający na dnie jamy ustnej język powoduje rozchylenie ust, dziecko zaczyna oddychać przez usta (przechodzi na bardzo niekorzystny ustny tor oddechowy).
6. Może występować nadmierne ślinienie się przed okresem ząbkowania. Ślinotok związany jest z utrudnionym odpływem śliny spod języka oraz utrudnionym jej połykaniem, jest efektem nieprawidłowej pozycji języka.
7. Zachłystywanie się niemowlęcia zalegającą śliną, a także pokarmem może wywoływać kaszel.
8. Wzmożone napięcie warg, które często powoduje powstawanie pęcherzyka na górnej wardze, tzw. „blister”.
9. Zaburzenia w ssaniu mogą się ujawnić dopiero w 3-4 miesiącu życia u dzieci ze skróconym wędzidełkiem języka, szczególnie  u dzieci z tzw. tylnym wędzidełkiem. Wcześniej  przebieg ssania mógł być prawidłowy. Zapotrzebowanie na zwiększoną ilość (objętość) pokarmu ujawnia problemy w ssaniu i kłopoty z połykaniem.
10. U dzieci między 6-7 miesiącem życia mogą wystąpić trudności  w przyjmowaniu pokarmów o konsystencji gęstej papki. U jeszcze starszych dzieci występują problemy z żuciem pokarmów stałych. Język przesuwa pokarm do okolicy zębów trzonowych. Rotacja języka przy krótkim wędzidełku jest niemożliwa lub ograniczona. W efekcie obserwujemy przedłużone trzymanie kęsa w ustach. Swobodnie poruszający się język pełni funkcje czyszczące i  rozprowadzające ślinę, w  której są  składniki przeciw próchnicowe i przeciw zapalne. Prawidłowo rozwinięte wędzidełko języka  umożliwia dotarcie czubka języka w każde miejsce jamy ustnej.
11. Skrócone wędzidełko języka może powodować wady wymowy związane z zaburzeniami artykulacji, określane mianem  dyslalgi ankyloglosyjnej. Język jest bowiem najważniejszym narządem mowy. W języku polskim dużo głosek wymaga pionizacji języka( np. t ,d ,n i l ). Ulegają one zniekształceniu z powodu skróconego wędzidełka (zamiast tata słyszymy kaka, zamiast dom słyszymy gom, zamiast lampa może być yampa, jampa, łampa ).

Objawy skróconego, przerośniętego wędzidełka wargi górnej

1. Ograniczona ruchomość oraz zwiększone napięcie wargi górnej.
2. Nieprawidłowo uniesiona do góry środkowa część wargi górnej w stosunku do obniżonych kącików ust, tzw. ułożenie namiotowe.
3. Znaczna wrażliwość rynienki wargi górnej.
4. Nieprawidłowa pozycja warg, brak zwarcia obu warg.

              Efekty podcięcia wędzidełka wargi górnej

• uwolnienie wargi górnej poprawia szczelność przy ssaniu,
• zwiększona ruchomość wargi górnej, poprawa mimiki,
• prawidłowe ułożenie wargi górnej i dolnej, zachowanie kontaktu warg.

Dziecko z krótkim wędzidełkiem języka nie potrafi efektywnie ssać, męczy się karmieniem, robi przerwy, pręży się, stresuje się. Nie przybiera odpowiednio na wadze.

Jeśli występują problemy z karmieniem piersią wskazana jest konsultacja z doradcą laktacyjnym aby wychwycić ewentualne błędy w przystawianiu dziecka do piersi. Jeśli przyczyną czy też jedną z przyczyn  problemów z karmieniem  okaże się wędzidełko języka lub wargi górnej należy wykonać zabieg podcięcia.

Przeciwwskazania do zabiegu

• Zaburzenia krzepnięcia
• Ciężkie skazy krwotoczne
• Zespół Pierra Robina
• Stosowanie leków rozrzedzających krew
• Czynna infekcja dróg oddechowych

Opinie fachowców są podzielone. Opinie laryngologów, stomatologów, doradców laktacyjnych i logopedów są raczej jednoznaczne. Skrócone wędzidełko języka należy skorygować.

Nie lekceważąc problemu, znając tak zwane późne konsekwencje nie podcięcia wędzidełka uważamy, że każde skrócenie wędzidełka wymaga przynajmniej konsultacji lekarskiej, fachowej oceny specjalisty logopedy.

Utrwalenie nieprawidłowego ssania, żucia, połykania, oddychania przez usta w późniejszym wieku może skutkować wadami wymowy (seplenienie), trudnymi w leczeniu wadami zgryzu (zgryz otwarty spowodowany nawykiem wsuwania języka między zęby). Konsekwencją oddychania przez usta jest przerost migdałków podniebiennych i gardłowego oraz częste infekcje dróg oddechowych.

Ta pozornie niewielka i nieistotna wada jaką jest skrócenie wędzidełka języka może mieć poważne konsekwencje wymagające niekiedy kilku lat leczenia i żmudnych ćwiczeń. Rozumiemy, że decyzja o wykonaniu zabiegu jest dla wielu rodziców, zwłaszcza dla mam dużym wyzwaniem. Wiedza na temat krótko i długoterminowych skutków nie wykonania zabiegu pozwala podjąć świadomą decyzję.

Rekomendujemy by funkcjonalnie istotne skrócone wędzidełko języka/wargi podcinać jak najwcześniej, już w wieku noworodkowym czy niemowlęcym.

U dzieci powyżej 3 roku życia oraz osób dorosłych skrócone wędzidełka podcinamy laserem.                           

Zabieg podcięcia wędzidełka laserem nie niesie ryzyka powikłań, jest bezpieczny jeśli nie ma przeciwwskazań. Jest całkowicie bezbolesny ale najczęściej stresujący dla kilkuletniego dziecka.

Patrz laserowe zabiegi

Zalecenia przed podcięciem wędzidełka języka/wargi

Przed zabiegiem frenulotomii zdecydowanie zalecamy konsultację u logopedy.

Skrócone wędzidełko języka często bywa jedną z przyczyn problemów w karmieniu piersią, ale nie jedyną. Przyczyną niepowodzeń w karmieniu piersią mogą być różnorodne zaburzenia tzw. PNR-ów [PNR to skrót od Prymitywne Noworodkowe Reakcje]. Są to odruchy bezwiedne, bezwarunkowe, wrodzone, z którymi dziecko przychodzi na świat. Prawidłowo wykształcone odruchowe reakcje noworodkowe PNR-y  świadczą o dojrzałości OUN (ośrodkowego układu nerwowego). Zaburzone odruchy PNR, zarówno wygórowane jak i obniżone skutkują zaburzeniami w pobieraniu i połykaniu pokarmu, zaburzają prawidłowy tor oddechowy oraz pozycję spoczynkową układu oralnego (wargi, język i żuchwa). Prawidłowa pozycja spoczynkowa układu oralnego jest warunkiem w przyszłości prawidłowego zgryzu. Aby ocenić prawidłowy rozwój PNR-ów niezbędna jest konsultacja logopedy. W przypadku zauważonych nieprawidłowości logopeda w oparciu o badanie zleci odpowiednie ćwiczenia, dobrane dla każdego dziecka indywidualnie. Ocena neurologicznego stanu dziecka opiera się na ocenie odruchowych reakcji oralnych(PNR-ów). Według specjalistów zaburzenia PNR-ów  mogą być pierwszymi sygnałami niedojrzałości lub uszkodzeń OUN.

Bardzo istotne jest odpowiednie przygotowanie do zabiegu frenulotomii. Dziecko przygotowane do zabiegu za pomocą zleconej wcześniej przez logopedę mioterapii nie przejawia niepokoju przed zabiegiem, szybciej uzyskuje elastyczność i sprawność uwolnionych mięśni języka.

U części noworodków po frenulotomii dochodzi do nadwrażliwości na nasz dotyk. Przejawia się ona wzmożonym odruchem wymiotnym w okolicy dna jamy ustnej, pod językiem. Jest to obszar, który u dzieci ze skróconym wędzidełkiem języka nie jest samoczynnie odwrażliwiany ze względu na ograniczony dostęp do tych miejsc np. pokarmu. Wskazuje to na potrzebę odwrażliwienia  tych miejsc jeszcze przed frenulotomią. Zalecone przez logopedę ćwiczenia i masaż okolicy podjęzykowej powoduje, że dzieci wykazują mniejszą wrażliwość tej okolicy, są przyzwyczajane do dotyku, co ułatwia prowadzenie działań mioterapeutycznych, niezbędnych po zabiegu podcięcia. Zjawisko to nosi nazwę habituacji (odwrażliwienia śluzówki jamy ustnej), przyzwyczajenia do dotyku, oswojenie z dotykiem. Dziecko nie boi się dotyku. Ponadto ćwiczenia zapobiegają powstawaniu zrostów i ściągających blizn pod językiem/pod wargą w miejscu przecięcia.

Podcięcie wędzidełka w Gliwicach

W Gliwickim NZOZ VITA-DENT wykonujemy zabieg podcięcia wędzidełka u niemowląt techniką chirurgiczną według poniższej procedury.

Postępowanie po zabiegu

Podczas pierwszych kilku dni po zabiegu w miejscu rany może pojawić się białawo – szary lub żółty (od karotenów matki)  nalot, nie wymagający leczenia, doczyszczania!!

Rana goi się po tygodniu.

Po zabiegu frenulotomii zaleca się wykonywanie masażu okolicy podjęzykowej i ćwiczeń mioterapeutycznych zgodnie z zaleceniami lekarza stomatologa wykonującego zabieg. Ćwiczenia należy rozpocząć 6 godzin po zabiegu. Powtarzać co 6 godzin. Zgodnie z zaleceniami zawartymi w otrzymanej broszurze/ otrzymanych materiałach.

Powikłania po frenotomii

Frenotomia u noworodka jest zabiegiem bezpiecznym. Powikłania występują bardzo rzadko. Powołując się na badania z jednego z oddziałów noworodkowych na ok. 400 zabiegów frenotomii u noworodków obserwowano tylko jedno powikłanie w postaci przedłużającego się krwawienia (dłużej niż 5 minut).

Zapraszamy!